Faalangst signaleren

“Zou mijn kind misschien last van faalangst hebben?”

Soms hebben ouders een vermoeden dat hun kind belemmerd wordt door faalangst en daar zijn ze bezorgd over.

Om antwoord op de vraag te kunnen geven, is meer informatie nodig. Waar kan je op letten? Hoe kan je faalangst signaleren?
Dit is informatie die we vanuit Faalangstcentrum Rotterdam graag delen, vanuit onze missie om faalangst te reduceren, onder andere door informatievoorziening. Hoe kan faalangst tot uiting komen? Lees het hieronder:

Verschillen in faalangst

Ouders kunnen zich zorgen maken om de ontwikkeling van hun kind. Dat is een natuurlijke ontwikkeling. Alle ouders willen het beste voor hun kind. Soms is het na een ouderavond op school of een rapport dat de zorgen extra aandacht krijgen. Dan zijn de zorgen vaak gerelateerd aan schoolse prestaties. Faalangst kan een goede ontwikkeling op school in de weg staan.

Maar faalangst kan ook elders de kop opsteken. Op het voetbalveld bijvoorbeeld, bij een belangrijke wedstrijd. Of op een verjaardagsfeestje waar je kind weinig mensen kent en niet goed weet wat hij/zij moet zeggen. Angst om te falen kan dus op verschillende vlakken spelen. Daarbij is het niet gezegd dat als er faalangst op het voetbalveld een rol speelt, dit ook op school het geval hoeft te zijn. Over het algemeen kunnen kinderen hun verschillende leefwerelden (thuis, sport, school, evt. BSO, bij opa en oma etc.) en hun omgang en gevoel daarin prima scheiden. Net zo goed als ze de verschillende rollen die ze op verschillende plekken kunnen hebben uit elkaar kunnen houden (bijvoorbeeld ‘verzorgend’ naar jongere broertjes en zusjes thuis en ‘volgend’ als nieuweling bij de voetbalclub).

In een ander blog zullen we meer uitweiden over de verschillen met betrekking tot faalangst. Er zijn echter ook overeenkomsten. Ook al heeft Sam last van faalangst op school en Anna op het voetbalveld en bij Danny steekt het de kop op bij het verjaardagsfeest; hun angsten hebben iets met elkaar gemeen.

Overeenkomsten

Om antwoord te geven op de vraag “Zou mijn kind misschien last van faalangst hebben?”kunnen we kijken naar de overeenkomsten, want dan maakt het niet uit in welke situatie het speelt en kan je mogelijk faalangst signaleren.

De grootste overeenkomst van de verschillende vlakken waarop faalangst voorkomt is dat er spanning bij komt kijken. Er bestaat zoiets als ‘gezonde spanning’, dat is spanning die je nodig hebt om je te focussen. Denk maar eens aan atleten voor de start van een sprint. Die zijn gespannen en gefocust. In die situatie zorgt hun spanning voor optimale prestaties.

Belemmering

De spanning die bij faalangst komt kijken gaat verder dan ‘gezonde spanning’. Het levert stress op en werkt belemmerend. Die belemmering komt vanuit ons brein. In situaties van stress schiet ons brein ‘op slot’ en gaan we vanuit instinct reageren. Daarbij hebben we maar drie opties, die in principe niet te sturen zijn. Dat wil zeggen dat je geen keuze hebt welke van de drie reacties je inzet, omdat je vanuit instinct reageert. De instinctieve mogelijkheden zijn: vluchten, vechten of bevriezen.

Goede voorbeelden hiervan vind ik altijd de filmpjes waarin je iemand ziet schrikken. Daarin kan je goed de drie verschillende instinctieve reacties onderscheiden. In dit filmpje zie je in de eerste 40 seconden al alle drie de verschillen:

• iemand die stijf blijft staan van de schrik (bevriezen)
• iemand die meteen een mep terug geeft (vechten)
• iemand die achteruit deinst (vluchten)

In relatie tot faalangst herken je dan misschien het volgende gedrag:

Vluchten

Mensen met faalangst kunnen vermijdingsgedrag laten zien. Hierbij worden moeilijke taken of situaties uit de weg gegaan of uitgesteld (tot het echt niet anders kan).

Wel willen sporten bijvoorbeeld, maar niet meedoen aan wedstrijden. Of niet naar het verjaardagsfeestje willen gaan.

Vechten

Faalangstige gedachten of gevoelens kunnen leiden tot uitbarstingen van frustratie. Een fysiek gevecht koppelen we niet altijd aan faalangst, maar kan er dus wel een aanleiding voor zijn. Als de spanning te hoog oploopt wordt er een manier gezocht om te ontladen.

Voor sommigen betekent dat instinctief een fysieke ‘vecht’reactie. Ook verbaal afgeven op de taak (schelden over school of roepen dat verjaardagsfeestjes stom zijn) kan een gevolg zijn.

Bevriezen

Misschien herken je het ‘blokkeren’ wel? Het brein of het lijf gaat ‘op slot’ en er komt niet uit wat erin zit. Een ouder in mijn praktijk omschreef het voor haar zoon als ‘dan gaan zijn luiken dicht’.

Bijvoorbeeld: bij een voetbaltraining gaat het goed, maar als de wedstrijd begint lukt het niet meer. Of in de les ging het prima, maar op de toets komt het er niet uit. Of: zodra het te moeilijk wordt lijkt het wel of je kind niet meer kan nadenken.

Het begin van het antwoord

Met het herkennen van dit soort gedrag begint ook het antwoord op de vraag “Heeft mijn kind misschien last van faalangst?”. Of misschien herken je het wel van jezelf? Of van een leerling die je lesgeeft of traint?

Dan is er goed nieuws: bij faalangstcentrum Rotterdam kan je terecht voor meer info, training of advies. Wij bieden allerlei mogelijkheden voor iedereen met faalangst (alle leeftijden) om hun angst te leren hanteren en te reduceren. Leren ontspannen (op een manier die bij jou past) speelt daarbij een belangrijke rol. Ouders en professionals kunnen bij ons terecht voor adviezen en workshops om kinderen optimaal te begeleiden.

Na dit blog volgen er meer waar je antwoorden kan vinden en tips om faalangst te hanteren. Het begint echter met het herkennen van signalen en met dit blog ben je daarmee alvast een stuk op weg.

Wordt vervolgd!

Kan je niet wachten tot een volgende publicatie? Dan mag je ons ook direct benaderen voor persoonlijk advies over faalangst. Mail daarvoor naar info@faalangstcentrumrotterdam.nl

Blog geschreven door Mariëlle Hage – praktijk De Hoofdzaak Coaching
voor Faalangstcentrum Rotterdam